Ah, die feestdagen. De geur van dennennaalden, dampende glühwein en... ongemakkelijke stiltes aan de eettafel. Je kent het wel: dat moment waarop tante Karin net iets te lang over je ‘vrijgezellenstatus’ begint, terwijl je neefje Duuk inmiddels zijn derde portie aardappelkroketten op zijn bord heeft gedropt, terwijl jij nog niets op hebt. Gezellig, toch?
Kerst: wanneer gezelligheid een vak is (en niet iedereen geslaagd is)
Waarom voelt kerst soms als een verplicht nummer in plaats van een warm, verbindend samenzijn? Het antwoord ligt vaak niet in die te gare spruiten of kalkoen, maar in de onderstroom. In de onzichtbare familiepatronen die onder de oppervlakte borrelen en in deze tijd van het jaar maar al te graag uitvergroot naar boven komen.
Wat speelt er écht?
Onder de sluimerende laag van ongemak zit vaak een web van onverwerkte emoties, onuitgesproken verwachtingen en oude conflicten. Die ogenschijnlijk onschuldige opmerking van oom Frits over je carrièrekeuze? Misschien is het zijn manier om zijn eigen gemiste dromen te ‘verwerken’. En die spanning tussen je moeder en haar zus? Grote kans dat die niet alleen gaat over wie de beste kerstpudding heeft gemaakt, maar over een jarenlange rivaliteit die teruggaat tot wie als kind het grootste stuk taart of de meeste aandacht of goedkeuring leek te krijgen.
Hoe herken je de patronen?
Tijdens kerst worden familiepatronen vaak scherp zichtbaar. Er zijn verschillende rollen die mensen zich toe-eigenen. Zo zou er een eeuwige vredestichter in jouw familie kunnen zitten. Dat is degene die degene altijd het gesprek naar ‘leuke dingen’ probeert te sturen als de sfeer dreigt te dalen om of te draaien. Of misschien herken je jezelf in de stille genieter (of onderdrukker). Je zegt weinig, maar communiceert door op alles te reageren met een zucht of een opgetrokken wenkbrauw. Ook kennen we allemaal wel de provocateur. Dat is degene die altijd klaar is om nét dat ene onderwerp aan te snijden waar iedereen liever een boog omheen maakt. Of je bent ineens het kind in de volwassene. Opeens ben je weer die 12-jarige die door je oudere broer wordt afgekat, ondanks je inmiddels indrukwekkende cv.
Wat kun je doen om de onderstroom te kalmeren?
> Reflecteer vooraf
Vraag jezelf eens af welke rollen jij en je familieleden aannemen. Door dit te herkennen, ben je voorbereid en kun je je reactie makkelijker aanpassen.
> Houd het luchtig
Soms is humor de beste lijm. Lach samen om een onhandige situatie in plaats van er tegenin te gaan.
> Zet gezonde grenzen
Het is oké om te zeggen: ‘Ik vind het fijn als we het over iets anders hebben’. Je hoeft niet alles te accepteren, zelfs niet in het licht van kerstlampjes.
> Onderzoek de dynamiek
Overweeg een familieopstelling. Zo’n sessie kan helpen om verborgen patronen te begrijpen en los te laten.
En als het tóch misgaat?
Bedenk maar: ook ongemak is menselijk. Misschien hoort het bij jullie kersttraditie. Maak er een spelletje van… Wie als eerste tante Karins subtiele steek onder water over je hobby/relatie/werk hoort, krijgt het laatste stukje kerststol. Of neem een moment voor jezelf in de keuken. Adem in, adem uit, en weet: volgend jaar is er weer een kans om het anders te doen. En als het je dit jaar écht te gortig wordt? Dan is volgend jaar een kerstvakantie in een warm oord ook gewoon heel gezellig.
Of…
Je investeert in jezelf door aan de slag te gaan met persoonlijke ontwikkeling. Dit helpt je om te begrijpen wat er speelt, zowel in je relaties met anderen als in jezelf. Het geeft helderheid en ruimte om anders met die emoties en dynamieken om te gaan en wie weet… wordt kerst misschien meer wat jij ervan hoopt.
Wij wensen jou een fijne voorbereiding op de feestdagen,
Dagmar & Marcel