We zitten middenin de tijd van bergen gourmetpannetjes en de foute kersttruien. Voor sommigen van ons is het een tijd om van te genieten en voor anderen een tijd waarin de wens om een maand in winterslaap gaan heel groot is. De feestdagen toveren vaak een emotioneel vergrootglas tevoorschijn dat alles uitvergroot. En vooral rouw en verlies lijken tijdens de feestdagen harder binnen te komen dan een onverwachte sneeuwbal in je gezicht.
Gemis
Terwijl de wereld zich hult in glitter en glamour, kan het gemis van een dierbare scherper aanvoelen dan ooit. Tijdens de feestdagen, wanneer 'samenzijn' overal wordt gepromoot, wordt het gemis extra voelbaar. En ineens raakt die ene kerstreclame je recht in je hart of bezorgt een kerstkaart je tranen in je ogen.
Rouwen is uniek
Rouw is een complex proces dat vaak wordt beschreven aan de hand van fasen. Deze fasen helpen je om te begrijpen hoe mensen omgaan met verlies en het is belangrijk om te weten dat deze fasen niet altijd lineair verlopen. Ieders rouwproces is uniek, iedereen doet het op zijn eigen manier en op zijn eigen tempo. Er is geen goed of fout.
Recent of langer geleden
Als verlies recent is, zijn de emoties rauw, intens en vaak overweldigend. Verdriet, ongeloof, boosheid en zelfs lichamelijke reacties, zoals vermoeidheid of slapeloosheid, komen veel voor. Als het verlies langer geleden is, zijn de rauwe randen er meestal af, maar het verdriet blijft op de achtergrond aanwezig. Het kan chronisch aanvoelen, je overvallen en soms zelfs je dagelijks functioneren beïnvloeden.
Is er licht aan het eind van de tunnel?
Bij een recent verlies overheerst, heel begrijpelijk, de schok en de rauwheid van het verdriet. Je zit er nog middenin. Misschien voelt het rouwproces voor jou dan als een eindeloze donkere tunnel, maar tunnels hebben licht aan het einde. Hiermee willen we niet zeggen dat je meteen naar die plek kunt en moet gaan, maar wel dat verdriet een acceptabele plaats mag gaan krijgen in jouw leven. Een acceptabele plaats verwijst naar een situatie waarin een gebeurtenis, emotie, of verlies een plek heeft gekregen in iemands leven, zonder dat het voortdurend een overheersende rol speelt. Het betekent niet dat het verdriet of de pijn volledig verdwijnt, maar dat het onderdeel wordt van je verhaal, op een manier die leefbaar en draaglijk is. Verlies dat blijft hangen wijst vaak op diepere thema’s die nog aandacht vragen. Door ruimte te maken voor verlies kun je stapje voor stapje weer genieten van het hier en nu.
Het talent van rouw
Rouw heeft een bijzonder talent. Het sluimert vaak stilletjes op de achtergrond om zich vervolgens ineens, op vaak onverwachte momenten, op de voorgrond te dringen. Als het je overvalt, kan het zijn dat je een ‘bal onder water’ probeert te houden. Is er wellicht iets dat aandacht nodig heeft in jouw (verwerkings)proces?
Als rouw je regelmatig overspoelt
En als je merkt dat het verdriet je blijft achtervolgen, kan dit een teken zijn dat er meer aan de hand is dan het verlies zelf. Het kan wijzen op diepere, onbewuste thema’s die aandacht vragen. Door aandacht te geven aan de onderliggende lagen kun je stappen zetten richting heling en loslaten.
Een familieopstelling is een mooie manier om helderheid te krijgen en het proces te omarmen. Een opstelling kan het verlies in een ander perspectief plaatsen. Het laat zien hoe je plek in het systeem is veranderd en hoe je, ondanks het gemis, toch weer een gevoel van verbondenheid kunt ervaren. Verbondenheid met jezelf, je familie en zelfs met degene die je bent verloren. Door erkenning te geven aan het verdriet, ontstaat er ruimte voor iets nieuws: een beetje licht in de duisternis.
Het pad van rouw
Het pad van rouw is zelden recht en vaak bezaaid met obstakels. Maar net zoals de dagen na de winterzonnewende langzaam langer worden, zo kan ook jouw pad naar heling steeds lichter worden. Sta jezelf toe om te rouwen op jouw manier, zoek steun bij geliefden en professionals, en vergeet niet dat het oké is om af en toe te lachen, zelfs als het door tranen heen is.
Proost op jou
Rouwen is dus een uniek proces en er is geen goed of fout. Kies wat voor jou werkt en wees mild voor jezelf. Terwijl de wereld zich voorbereidt op feestelijkheden, onthoud dan dat het prima is om je eigen tempo te volgen. Vergeet ook niet dat, zelfs als kerst nu het vleugje warmte lijkt te missen (of als de kalkoen mislukt), de mooiste momenten vaak in de onverwachte hoekjes zitten.
Een warme toost op jou, jouw verlies en de groei die er uiteindelijk uit mag voortkomen.
Hieronder vind je enkele tips die wellicht helpen om beter om te gaan met rouw (en andere emoties) tijdens de feestdagen.
- Erken je gevoelens
Sta jezelf toe om verdrietig te zijn als dat is wat je voelt. Probeer je emoties niet te onderdrukken. Het is normaal en helemaal oké om gemengde gevoelens te hebben tijdens deze tijd van het jaar. - Maak een plan
Denk na over hoe je de feestdagen wilt doorbrengen. Misschien wil je het klein houden of juist een activiteit ondernemen die afwijkt van de traditionele viering. Maak een keuze vanuit die voor jou goed voelt. - Creëer nieuwe tradities
Het kan helend zijn om nieuwe tradities te bedenken die de herinnering aan je dierbare eren. Bijvoorbeeld een kaars aansteken, een herdenkingsmomentje inlassen of iets op tafel zetten wat degene die je mist zo lekker vond. - Deel je gevoelens
Praat met familie of vrienden over wat je doormaakt. Door je gevoelens te delen, voel je je vaak minder alleen. Als praten moeilijk is, kan schrijven in een dagboek ook helpen. - Zorg goed voor jezelf
Het is een open deur, maar het is belangrijk om vooral nu goed voor jezelf te blijven zorgen. Zorg voor voldoende slaap, eet gezond en beweeg regelmatig. Maak tijd voor activiteiten die je een goed gevoel geven, hoe klein ook.
- Geef jezelf toestemming om nee te zeggen
Voel je niet verplicht om overal aan mee te doen. Als een feestje of een drukke bijeenkomst je overweldigt, is het prima om nee te zeggen. - Herdenk op jouw manier
Neem de tijd om stil te staan bij je dierbare. Dat kan met een foto, een brief schrijven of een specifiek ritueel dat voor jou betekenisvol is. - Humor mag
Wees niet bang om te lachen. Humor kan een krachtig hulpmiddel zijn om met verdriet om te gaan. Het betekent niet dat je je dierbare vergeet; het helpt je simpelweg om momenten van luchtigheid te ervaren. - Stel realistische verwachtingen
Het is oké als je de feestdagen anders beleeft. Misschien voel je je minder feestelijk en dat is helemaal prima. Er ‘moet’ niets in deze tijd. - Zoek steun
Als het verdriet (te) zwaar blijft voelen, het je blijft overspoelen en je er niet uit lijkt te komen, zoek dan hulp bij een professional.